بیداری اسلامی در بستر تاریخ(بخش اول)

سید مهدی موسوی
چکیده:

بیداری اسلامی یک جریان و گفتمان فکری و سیاسی در دو قرن اخیر جهان اسلام بوده است که از فراز و نشیب های متعددی برخوردار بوده است. از این رو فهم و تبیین امواج جدید بیداری اسلامی که در جهان عرب در قرن بیست و یک رخ داده است منوط به فهم این فراز و نشیب هاست.

بی شک گفتمان بیداری اسلامی تنها گفتمان موجود در جهان عرب نبوده است؛ بلکه در دو قرن اخیر ما شاهد گفتمانهای رقیبی همچون لیبرالیسم عربی، چپ گرایی عربی، ناسیونالیسم عربی(پان عربیسم) بوده ایم و حتی در میان اسلام گرایان نیز می توان از چهار تفسیر و گفتمان سلفی گری – تکفیری، احیاگری، سلفی گری معتدل و نظام سازی دینی یاد کرد. هر یک از این گفتمانها و جریانها توسط بخش وسیعی از روشنفکران، مصلحان و احیاگران و رهبران و فعالان سیاسی مورد تبلیغ و ترویج قرار گرفته شده است از این رو نقشی بسزا در تحولات فرهنگی و اجتماعی – سیاسی جوامع اسلامی – عربی داشته اند.

 خلاصه آنکه از منظر مقام معظم رهبری، بیداری اسلامی مقوله ای است که همزمان با خود باختگی ملل مسمان و تهاجم همه جانبه غرب در جهان اسلام وعصر استعمار، شروع شد و مشخصا با اندیشه های کسانی چون سید جمال الدین اسدآبادی و شاگردان و مروجان او علیه استبداد و استعمار آغاز گردید و در نهایت توسط امام خمینی(ره) به اوج خود در گفتمان مردم سالاری دینی رسیده است.

ادامه مقاله